Ağrısız Doğum ve Doğum Anestezisi

Anne olmayı isteyen birçok kadın için doğum sırasında yaşayacağı ağrı büyük bir korkudur. Ağrısız doğum, Epidural anestezi, geliştirilmiş yeni ilaç ve teknikler sayesinde doğum sırasında oluşan ağrıyı büyük ölçüde ortadan kaldırıyor.

Epidural Anestezi

Epidural anestezi artık doğumda kullanılan en yaygın anestezi şekli. Epidural anestezi vücudun belli bir bölgesindeki ağrıyı kesen bölgesel anestezi şeklidir. Epidural anestezide amaç tam bir anestezi yerine sadece istenilen bölgede ağrı olmamamsını sağlamaktır. Ağrı hissi olmaz ancak dokunma hissi kaybolmaz.

Epidural Anestezi Nasıl Verilir?

İşlemden 1 saat önce 1-2 litre intravenöz (damardan) sıvı verilir. Anestezi doktoru omurlarınızı muayene edip epidural kateteri takmak için pozisyon ayarlar. Kateterin yerleştireceği yere lokal ağrı kesici yapılır. Daha sonra kateter yerleştirilip ilaç epidural aralığa verilir.

Epidural Anestezi Tipleri

Normal Epidural

Kateter epidural aralığa yerleştirildikten sonra ilaçlar elle veya pompa yardımıyla periyodik olarak verilir. İlaçların dozu ve süresi yapılacak olan işleme göre anestezi doktorunca ayarlanır.

Kombine Epidural

Kateter takılmadan önce belli miktar ilaç spinal kord etrafına yapılır. Sonra epidural kateter yerleştirilir. İlaç dozu tekrar anestezi doktorunca ayarlanır.

Epidural Anestezi Faydaları

Doğum süresince ağrı çekmeyip rahat etmenizi sağlar.

• Yorgunluk ve bitkinlik olmaz.
• Sezaryen ile doğum olacaksa uyanık olmanızı sağlar ve doğum anında bebeğinizi görebilirsiniz.
• Doğum sonrası ağrı olmasını engeller.
• Sezaryen ile doğumda bebeğin anestezi ilaçlarına maruz kalmasını engeller

Epidural Anestezi Komplikasyonları

• Kan basıncında ani düşmeler neden olabilir.
• Spinal sıvıdaki kaçağa bağlı olarak şiddetli baş ağrısı olabilir. Epidural sonrası baş ağrısı % 1 den daha azdır.
• Epidural kateteri takıldıktan sonra sürekli yatmanız gerekir. Sürekli yatmak çok nadiren doğumun olmasını yavaşlatabilir.
• Nadiren titreme, çınlama, sırt ağrısı, bulantı ve idrar yapmada zorlanma olabilir.
• Doğum anında ıkınmanız çok kuvvetli olamayabilir.
• Doğum sonrası ayakları hissetmeme nedeniyle rahat hareket edilemeyebilir.
• Çok nadiren kateter takılma yerinde kalıcı sinir hasarı olabilir.

Epidural Anestezi Ne Zaman Yapılamaz

• Kan sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa
• Trombosit sayısı düşükse
• Kanama varsa veya şokta
• Epidural yapılacak bölgede enfeksiyon
• Kanda enfeksiyon
• Anestezi doktoru epidural aralığa ulaşamıyorsa
• Doğum çok hızlı ilerliyor ve gebe pozisyon alamıyorsa

Epidural Anestezi Hakkındaki Sık Sorular

Epidural kateter yerleştirilmesi ağrı verir mi?

Öncesinde korku ve şüphesi olan gebeler işlem sonrasında korktukları gibi olmadığını ifade etmekte. Kateter yerleştirilecek bölgeye lokal ağrı kesici yapılmakta. En fazla hissedilecek ağrı bu iğnenin yapılması sırasındaki ağrıdır.

Epidural kateter ne zaman yerleştirilir?

Vajinal doğumda rahim ağzı 3-4 cm olunca yerleştirilir. Ancak daha erken dönemde doğum sancısı fazla hissedilirse bu dönemde de yerleştirilebilir. Sezaryen de ise ameliyattan 30 dakika önce kateter yerleştirilir.

Epidural doğumumu etkilerimi?

Eğer gereğinden daha fazla ilaç verilirse doğum yavaşlayabilir. Eğer böyle bir şey olursa kasılmaları arttırıcı ilaç kullanılır.

Epidural bebeği etkilerimi?

Doğum süresince doğum sonrası bebeğin sağlığını etkileyen birçok faktör var. Sadece epidural ilaçların etkisini belirleyen bir araştırma yapmak oldukça zor. Bilindiği kadarıyla epidural anestezide kullanılan ilaçların bebeğin sağlığına bir etkisi yok.

Epidural kateter yerleştirilmesi sonrası nasıl hissedeceğim?

İlk dozdan sonra rahime giden sinir uyuşmaya başlar. İlaç verilmesinden 10-20 dakika sonrası tamamen uyuşma hissedilir. Vajinal doğumda kasılmalar hissedilir ancak ağrı hissedilmez. 1-2 saat içinde kasılmalarla birlikte tekrar ağrı hissedilir. Yeni doz gebenin ağrı hissine göre ayarlanır. Bu işlem doğuma kadar devam eder. Vajinal doğum sonrası katetere ihtiyaç kalmadığı için çıkartılır.

Sezaryen yapılmadan önce verilen vajinal doğumda verilenden daha fazla olur. Rahim bölgesinde uyuşma ve bacaklarda hareket kısıtlılığı olur. Ameliyat sırasında dokunma hissi devam eder ancak ağrı hissedilmez. Ameliyat sonrası kateter çekilmez. Birkaç saat içinde bacak hareketleri tekrar başlar. Bu dönemde ağrı kesilmesi için bir pompayla belli miktarda ilaç epidural aralığa pompalanır. Eğer yetmezse ekstra ilaç verilebilir. Kateter taburcu olurken çekilir.

Bazı kadınlar kateter çekilme sonası rahatsızlık veren yanmadan behsetmekte.

Doğumda ıkınabilecek miyim?

Kasılmaları daha az hissedeceğiniz için ıkınma hissi daha az olur. Ikınma hissi olmasa bile doktorun istemesiyle ıkınılabilir.

Epidural her zaman işe yarar mı?

Doğumda ağrı kesmek için epidural etkilidir. Çok nadiren ağrı kesme sağ veya solda daha iyi olduğunu söyleyen gebeler var. Bir tarafta ağrı tamamen kesilirken diğer tarafta az da olsa hissedilebilir.

Epidural Anestezi Ne Zaman Yapılamaz

• Kan sulandırıcı ilaç kullanılıyorsa
• Trombosit sayısı düşükse
• Kanama varsa veya şokta
• Epidural yapılacak bölgede enfeksiyon
• Kanda enfeksiyon
• Anestezi doktoru epidural aralığa ulaşamıyorsa
• Doğum çok hızlı ilerliyor ve gebe pozisyon alamıyorsa

Lokal Anestezi

Lokal anestezi ağrı kesmek için belli bir bölgeye ilaç verilerek yapılır. Lokal anestezi çeşitli dozlarda epidural, spinal ve pudental olarak verilirken bebek çıkarken epizyotomi bölgesine verilir. Epizyotomi bölgesine yapılan lokal ağrı kesici cilt, cilt altı ve kas içine yapılır.

Lokal anestezi epizyotomi yapılacak bölgenin ağrısını keser. Kasılmalara bağlı doğum sancısında hiçbir etkisi olmaz.

Lokal anestezinin nadir alerjik reaksiyon dışında bilinen bir zararı yok.

Genel Anestezi

Genel Anestezinin Kullanıldığı Durumlar

• Acil sezaryen gerektiren durumlar
• Epidural ve spinal anestezi yapılamayan durumlar
• Gebenin epidural kateter yerleştirilmesini istememesi

Genel anestezi doğumlarda artık nadiren kullanılmakta.

Genel Anestezi Riskleri

Genel anestezideki en ciddi durum anne ölümüdür. En önemli ölüm sebebi solunum yollarında problem olması. Sezaryende bebeğin çıkarılması gecikecek olursa anestezik madde bebeğe geçer. Bu da doğumdan hemen sonra bebekte geçici solunum baskılanmasına neden olabilir.

Pudental Blok

Pudental blok pudental kanaldan geçen pudental sinire lokal anestezi uygulanması. Pudental blok sonucunda perineum, vulva ve vajende ağrı hissi kesilir. Doğumun 2. evresinde yapılır. Epizyotomi için tekrar lokal ağrı kesiciye ihtiyaç duyulmaz.

Pudental Bloktaki Sorunlar

• Ağrıyı kesmek için yüksek dozda lokal anestezi ilacına ihtiyaç olur
• Lokal anestezik madde kan dolaşımına geçip bebeğe gidebilir
• Bazı bebeklerde doğum sonrası emme problemleri olabilir.
• Anestezik madde zehirlenmesi olabilir
• Hematom olabilir
• Enfeksiyon riski taşır

Spinal Blok

Spinal blok anestezik maddenin direk olarak spinal kanalda spinal sıvı içine verilmesiyle yapılır. 2 saate ağrı tamamen kesilir. Spinal blok ile epidural veya kombine epidural arasındaki fark spinal blokta kateter kullanılmaz. Anestezik ilaç spinal aralığa direk iğne ile verilip iğne geri çekilir.

Spinal Bloktaki Sorunlar

• Hipotansiyon ( kan basıncı düşmesi)
• Doğumun 2. evresinde ıkınmada zorlanma
• Şiddetli baş ağrısı ihtimali epidurala göre daha fazla
• Baş dönmesi, sersemlik
• Kaşıntı
• Çok nadiren konvülzyon
• Anestezik maddelerin kan dolaşımına geçerek bebeğe ulaşması
• Doğum sonrası bebekte emme ile ilgili sorunlar

Narkotikler

Birçok kadın doğumda ağrı olmaması için çeşitli yöntemler ve ilaçlar kullanmakta. Kullanılan ilaçların faydalarını ve risklerini bilmek gerekir.

Opiatlar

Opiatlar ağrı kesmek için kullanılan ilaçlardır. Opiatlar doğumun erken döneminde ve yan etkilerinden korunmak için düşük dozlarda kullanılır.

Opiatların Avantajları

Ağrı kesmeye yardımcı olurken ıkınma hissinin kaybolmasına etkileri olmaz. Ayrıca anksiyetenin azalmasına yardımcı olarak ağrılı kasılmalara dayanma gücünü arttırır.

Opiatların Yan Etkiler

• Bulantı
• Kusma
• Kaşıntı
• Baş dönmesi
• Barsak hareketlerinde azalma
• Solunum refleksinde azalma
• Solunum baskılanmasına bağlı hipoksi (oksijen azalması)

Opiatların Bebeğe Etkileri

• Santral sinir sistemi baskılanması
• Solunum baskılanması
• Erken dönemde emme azalması
• Vücut ısısına ayarlamada zorluk

Doğumda Kullanılan Opiatlar

Demorol

Doğumda demerol yaygın kullanılan bir ilaç. Kas içine yapılabilir veya PCA pompası (patient controlled analgesia; hasta kontrollü ağrı kesme) ile kullanılabilir. 5 dakika içinde etkisini gösterir.
Demorol kullanımında uyku hali, bulantı, kusma, solunum baskılanması ve hipotansiyon oluşabilir. Bebekte solunum problemleri görülebilir.

Morfin

Son zamanlarda fazla kullanılmamakta. Bebekte solunum sıkıntısına yol açmakta

Stadol

Demeroldan daha kuvvetli. Doğumun 1. evresinde kullanılmakta. Etkisi ilk 5 dakikada görülmekte, bebek yan etkileri çok az ve çok az bulantıya neden olmakta. Annede solunum baskılanması, baş dönmesi ve disfori ( mutlu ve iyi olma hali hissetme). Bebekte solunum baskılaması yapabilir.

Fentanil

Sentetik opiat olup hafif veya orta derecede sedasyona neden olur. Etkisi çabuk başlar ve yaklaşık 45 dakikada sona erer. Anne ve bebekte çok az sedasyon ve annede bulantıya yol açabilir.