Adet ağrısı, Adet düzensizliği ve adet öncesi sorunlar

Adet düzensizliği; Regl dönemi adet ağrısı menstural döngünün normal bir parçasıdır. Normal adet döngüsü adetin başlangıçtan sonraki adetin başlangıca 21-35 gün periyotlarda olması, adet kanamasının 2 ile 5 gün arasında sürmesi ve ortalama kan kaybının günlük 35-40 ml (3-4 ped) olması ile karakterizedir.

Menstruasyon Periyodu

Adet periyodu 2 dönemden oluşur. Kanamanın başladığından yumurtlama “ovulasyon” olana kadar olan foliküler faz ve ovulasyondan bir sonraki kanama dönemine kadar olan luteal faz. Foliküler fazda beyinden gelen uyarılar yumurtalıklardaki yumurtanın büyümesini bu sırada yumurtalıklardan salgılanan estrojen de rahim iç tabakasının “endometrium” büyümesini sağlar. Yumurta belli bir büyüklüğe (18-22 mm) gelince ovulasyon olur ve foliküler faz bitip luteal faz başlar. Luteal fazda etkin hormon progesteron olup overde ovulasyon sonrasında kalan bizim korpus luteum dediğimiz dokudan salgılanır. Progesteronun görevi endometrium dokusunu olgunlaştırarak eğer bir embriyo olursa yerleşmesi için sağlıklı ortam oluşturmaktır. Gebelik oluşmazsa korpus luteum 12 gün sonra işlevini kaybeder ve 2 gün içinde progesteronun düşmesi nedeniyle endometrium dökülerek yeni adet kanaması başlar.

Adet döngüsü çoğu kadında 28 günde bir olur. Ancak 21 günde bir ve 35 günde bir periyodlar da normal kabul edilir. Luteal faz bütün kadınlarda 14 gün olup adet döngüsünün uzunluğu foliküler fazın uzunluğu ile değişir. Foliküler faz 7 gün ise 7+14= 21 günde bir, 10 gün ise 10+14= 24 günde bir 14 gün ise 14+14=28 günde bir adet görülür.

Adet düzensizliği nedir?

Normal adet döngüsü dışında 21 günden erken veya 35 günden geç adet aralığı olması, kanama döneminin 2 günden az veya 7 günden fazla olması, kanama miktarının günlük bir pedden çok az veya 4-5 pedden (30-40 ml den) çok fazla olması adet düzensizliği olarak kabul edilir.

Adet periyotları ile ilgili düzensizlikler

1. Amenore: Hiç adet görememe durumana amenore denir. Fizyolojik amenore çocukluk ve menopoz döneminde olan amenoredir. Gebelik ve süt verme dönemindeki adet görememe ise doğurganlık döneminde olan fizyolojik amenore dönemleridir. Primer amnenore 16 yaşına kadar adet kanamasının başlamaması durumudur. Sekonder amenore adet başladıktan sonra tekrar adet görememe. Sekonder amenorenin en sık sebebi gebelik. (%70).
2. Metroraji: 7 günden daha uzun süren kanama.
3. Menometroraji: Hem kanama miktarı artmış hem de kanama 7 günden fazla süren adet kanaması
4. Polimenora: Adet periyotlarının 21 günden daha kısa olması durumu.
5. Oligomenora: Adet periyotlarının 35 günden daha fazla olması.

Adet Kanamsı ile ilgili düzensizlikler

1. Hipomenora: Kanama süresi normal fakat kanama miktarı çok az.
2. Menoraji: Kanama süresi normal fakat kanama miktarı normalden fazla
3. Anormal Uterin Kanama: Anormal uterin kanama adet kanamasının şiddetli, uzamış veya her ikisinin birlikte olduğu durum olmakla birlikte düzensiz, sık veya seyrek, normal adet kanaması dışında kanama olması durumudur.

Anormal uterin kanama kadının herhangi bir yaşında olabilir. İlk adet başlama yaşında ve menopoza yakın dönemde daha fazla düzensizlik görülebilir.

Menopoz sonrası tekrar düzensiz adet kanamaları ciddi bir sorunun habercisi olabileceği için acilen muayene olmak gerekir.

Şiddetli Adet Kanaması; Yaklaşık 5 kadından biri şiddetli kanama nedeniyle günlük hayatlarını sürdürmekte sıkıntı çeker. Adet döneminde kaybedilen kan miktarı normalde 5 kaşık kadarken şiddetli kanamalarda bunun 10 ile 30 katı kadar kan kaybedilebilir.

Eğer menopoz sonrası kanama olursa mutlaka kadın hastalıkları ve doğum uzmanı muayenesi gerekir.

Şiddetli adet kanaması sebepleri

• Hormonal düzensizlik
• Spiral kullanımı
• Rahim içinde (endometriumda)  polip, myom gibi yapıların varlığı
• İlaç kullanımı
• Bazı hastalıklar; tiroid bozukluğu, kanama pıhtılaşma bozuklukları, ITP (idiopatik trombositopenik purpura), karaciğer ve böbrek hastalıkları, lösemi
• Düşük
• Enfeksiyon
• Kanser öncesi ve kanser

Menstural bozukluklar (Disorder)

Menstural bozukluklar hemen adet öncesi veya adet döneminde kendini gösteren adet gecikmesi, şiddetli kanama, duygusal değişikliklerle karakterize fiziksel ve duygusal değişiklerin olması durumudur.

Bazı kadınlar adet dönemlerinde hemen hemen hiç sorun görmez ya da çok az sıkıntı yaşar. Adet dönemleri aynı saat gibi düzenli olup zamanı gelince başlar ve biter. Çoğu kadın bu kadar şanslı değildir. Adet öncesi ve adet dönemlerinde fiziksel ve duygusal ciddi sorunlar yaşarlar.

1. Dismenore: Adet kanamalarını çok ağrılı hatta kramp şeklinde olması. Kasık ve karın bölgesindeki şiddetli ağrı günlük hayatı etkileyecek boyutta olur.  Adet dönemindeki kramp şeklindeki ağrının nedeni rahim içinde salgılanan prostaglandin ve hormon benzeri maddelerdir ve bunların kana karışması sonucunda ishal, başdönmesi, sersemlik gibi şikayetlerde dismenoreye eşlik eder.
2. Premenstruel Sendrome: Adet başlamadan önceki hafta başlayıp adetin 2. – 3. gününe kadar devam eden kişilere göre farklılık gösteren huzursuzluk, şişkinlik, depresyon, iştah artımı, ruhsal dengesizlik, halsizlik, ödem gibi şikayetlerin hepsinin veya birkaçının olduğu durumdur. Bu şikayetlerin esas nedeni progesteron hormonudur. Ovulasyon sonrası progesteron seviyesi belli bir düzeye gelince şikayetler başlar. Progesteron düştükçe hem adet başlar hem de şikayetler kaybolur. Hepimizin bildiğimin aksine adet gördüğümüz için rahatlamayız. Progesteron hormunu düştüğü için rahatlar, progesteron hormonu düştüğü için adet görürüz.

Premenstruel sendromda olan fiziksel bulgular:

• Şişkinlik
• Ağrılı şiş memeler
• Yorgunluk
• Kabızlık
• Baş ağrısı
• Sakarlık

Premenstruel sendromda olan duygusal bulgular:

• Sinirlilik
• Endişe
• Kafa karışıklığı
• Ruhsal değişiklikler
• Depresyon
• Konsantrasyon eksikliği

Adet düzensizliği ve Menstural bozuklukların tanısı

Tanı için öncelikle hastamızın şikayetlerini ve bulgularını dinleyerek iyi değerlendirmek gerekir. Adet döngüsü, ne kadar süre kanama olduğu, kanama miktarı, kanama öncesi dönemde ve kanama zamanı şikayetler ve başka bir kronik hasatalığın olup olmadığı önemli.

Hikaye sonrası jinekolojik ve gerekirse genel muayene yapılır.

Tanı için yapılan test ve işlemler:

• Kan testleri
• Ultrason; uterus ve yumurtalıklar değerlendirilir
• Endometrial biyopsi; endometriumda enfeksiyon, hiperplazi ve kanser değerelendirilir
• Histereskopi; endometrium dokusuna bası yapan miyom ve polipler değerlendirilir.

Adet düzensizliği ve Menstural bozuklukların tedavisi

Tedavi için tanı önemli. Sebebi belli olmayan kanamalarda ve premenstural sendromda hormon ve nonsteroidal antiimflamatuar ilaçlar hastanın özelliklerine göre ayarlanır. İlaç ile kontrol edilemeyen kanamalarda cerrahi tedaviler:

• Endometrial ablazyon
• Hormonlu spiral
• Dilatasyon ve Küretaj
• Operatif Histereskopi
• Myomektomi
• Histerektomi

Adet düzensizliği ve Menstural bozukluklar ile ilgili gerçekler

Anormal uterin kanama (AUK) menoraji, metroraji, hipomenore ve amenoreyi kapsar.

• AUK herhangi bir yaşta olabilir.
• AUK da kesin olan tek tedavi histerektomi (rahim alınması)
• AUK da hem ilaç hem de cerrahi tedavi hastanın yaşına, tercihine ve hastalığın durumuna göre yapılır.