Over (Yumurtalık) Kanseri

Over (yumurtalık) kanseri, gebelik olması için yumurtaların olduğu rahmin sağ ve solunda bulunan 2 küçük organın kanseridir. Yumurtalıktaki hücrelerin anormal büyümesi ile olur. Genellikle 50 yaşından sonra görülür. Ailede yumurtalık kanseri olanlarda risk daha fazladır. Çoğunlukla erken dönemde şikayet vermediği için tanısı geç konmakta. Erken tanı konulduğunda tedavi şansı oldukça yüksektir.

Over Kanseri Bulguları

Overe kanseri erken dönemde herhangi bir bulgu vermeyebilir. Over kanserindeki bulgulara bakacak olursak:

• Karın şişkinliği
• Yemek sırasında hemen doygunluk hissi
• Kilo kaybı
• Kasık bölgesinde rahatsızlık
• Yorgunluk
• Sırt ağrısı
• Bağırsak alışkanlığında değişiklik ve kabızlık
• Sık idrara çıkma
• Menopoz sonrası vajinal kanama

Over Kanseri Sebepleri

Over kanserinde rahim ağzı kanserinde olduğu gibi (hpv enfeksiyonu) kesin bir neden yoktur. Artan yaş ile birlikte over kanseri olma ihtimali artıyor. Over kanserini %50 den fazlası 65 yaş üzerinde görülmekte. Over kanseri riski arttıran durumları sıralarsak:

• Kalıtsal hatalı gen; BRCA geni veya Lynch sendromu olma
• Meme ya da bağırsak kanseri olma
• Radyoterapi alma
• Endometriozis ve şeker hastası (diyabet) olma
• Erken yaşta adet başlayıp (erken menarj), geç yaşta (55 yaş sonrası) menopoza girme
• Gebelik olmaması
• Hormonal doğum kontrol yöntemi kullanmama
• Hormon replasman tedavisi alma
• Aşırı kilo
• Sigara kullanımı

Over Kanseri Tipleri

Over kanserinde kanserin geliştiği yerdeki hücre tipi kanserin tipini ve bu tiplendirme ise tedaviyi belirler. Yumurtalık kanser tipleri:

• Epitelial Over Kanseri; En yaygın olan tip. Seröz, müsinöz gibi birçok alt tipleri vardır.
• Stromal Tümörler; Nadir olan tümörlerdendir ve diğer türlere göre daha erken evrede tanısı konabilir.
• Germ Hücreli Tümörler; Genç yaşlarda görülen yumurtalık tümörleridir.

Over Kanseri Tanısı

Tanı için genelde ilk akla gelen kan testleri olsada tanı için yapılması gereken işlemler:

• Pelvik Muayene; Pelvik muayene sırasında iki parmak vajenden içeri sokulur, diğer el karından bastırarak yumurtalık, rahim ve diğer organların durumu değerlendirilir.  Ayrıca spekulum ile vajen ve rahim ağzı görerek değerlendirilir.

• Görüntüleme Yöntemleri; Ultrason ve CT (bilgisayarlı tomografi) ile yumurtalıkların şekli, büyüklüğü ve yapısı incelenir.
• Kan Testleri; Yumurtalıkların ve diğer organların çalışması değerlendirilir. Tümör belirteçleri ile yumurtalık kanserinin durumu değerlendirilir. Örneğin Ca-125 epitelial over kanserlerinde artar. Bu testler kanserin yayılımı hakkında net bilgi vermese de takipte yardımcı olur.
• Cerrahi; Bazı durumlarda yumurtalıklar alınarak ya da iğne biyopsisi ile parçanın patolojik olarak incelenmesi ile tanı konur.
• Genetik Test; Over kanseri riski olup olmadığı kanda genetik olarak incelenir.

Over Kanseri Evre ve Grade (derece)

Tedavi planı yapılabilmesi, iyileşmenin tahmini için bazı testler, görüntüleme yöntemleri ve ameliyatta alınan parçaların incelenmesi ile hastanın evre ve gradi belirlenir. Over kanseri 4 evre olarak değerlendirilmekte. Her evre A, B ve C olarak 3 gruba ayrılmakta. Evrelendirme:

Evre I: Kanser sadece yumurtalıkta

• I a – Kanser sadece bir yumurtalığın içinde
• I b –  Kanser her iki yumurtalığın içinde
• I c –  Kanser her iki yumurtalığın içinde ayrıca aşağıdaki durumlardan en az birinin olduğu durumlar:
  • i)  Kanser bir ya da 2 yumurtalığın yüzeyinde
  • ii)  Yumurtalığın dış yüzeyi yırtılmış
  • iii) Kanser hücreleri karın zarında veya ameliyatta yıkama sıvısında mevcut

Evre II: Kanser bir ya da iki yumurtalıkta olup pelvis bölgesine yayılmış. Tanı konan yumurtalık kanserlerinin %19’u bu evrede

• II a – Kanser bir ya da iki yumurtalıkta ve/veya tüplerde
• II b – Kanser pelvis içindeki diğer dokulara yayılmış
• II c – Kanser ayrıca karın zarı veya periton yıkama sıvısında mevcut

Evre III: Kanser bir ya da iki yumurtalıkta, pelvis bölgesine olup pelvis bölgesi dışında yakın organlarda ve yakın lenf nodlarında mevcut. Tanı konan yumurtalık kanserlerinin %60’ı bu evrede

• III a – Kanser yumurtalık dışında karın zarı yüzeyi, ince barsak, karın duvarına sıçramış
• III b –  Peritona yayılan kanser yüzeyi geçmiş ancak 2 cm den daha az derine inmiş
• III c –  Peritona yayılan kanser 2 cm den daha derine inmiş ya da karındaki lenf nodu tutulumu belirgin hale gelmiş

Evre IV: Kanser karın dışında akciğer, karaciğer gibi vücudun diğer bölgelerine yayılmış. Akciğer tutulumu olmadan akciğer etrafındaki sıvıda da kanser hücrelerinin tespit edilmesi evre 4 olarak kabul edilir.

• IV a – Akciğer etrafındaki sıvıda (malignant pleural efüzyon) olup karaciğer, dalak, ince barsak, lenf nodu gibi herhangi bir yerde kanser olmadığı durum
• IV b –  Kanser dalak ve karaciğer içine, karın dışındaki lenf nodlarına veya akciğer gibi uzak organlara yayılmış.

Yumurtalık Kanser Derecelendirmesi (Grade): Mikroskop altında hücrelerin durumuna bakarak kanser hücreleri 3 grade ayrılır:

• Grade 1 – Kanser hücresi yumurtalık hücresine çok benzer ve en az yayılır
• Grade 2 – Kanser hücresi yumurtalık hücresine daha az benzer ve daha fazla yayılım eğilimi gösterir.
• Grade 3 – Kanser hücresi çok düzensiz ve yayılım eğilimi çok fazladır.

Yumurtalık kanserinde çoğunlukla grade 3 evre olarak değil de düşük grade veya yüksek grade olarak değerlendirilir.

Over Kanseri Tedavisi

• Evre I over kanserinde tedavi; Total abdominal histerektomi (rahmin tamamen alınması), her iki over ve tüplerin alınması (salpingoooferektomi), omentektomi (karındaki organları saran omentumun alınması), lenf nodları ve karın ve pelvisdeki diğer organlardan biyopsi alınması. Doğurganlık çağında olan kadınlarda tek taraf yumurtalık ve tüp ile birlikte rahim bırakılabilir. Patoloji sonucuna göre düşük grade ise başka tedaviye gerek olmaz, yüksek grade ise kemoterapi verilir.
• Evre II over kanserinde tedavi; Evre 1’deki ameliyata ek olarak (yumurtalık, tüp ve rahim bırakılmadan) görülen tümör dokularının mümkün olduğu kadar çıkarılması (debulking), mümkün olduğu kadar çok lenf nodunun çıkarılması gerekir. Ameliyat sonrasında kemoterapi ya da kemoterapi ile birlikte radyopterapi uygulanır.
• Evre III over kanserinde tedavi; Evre 2 ile aynı tedavi uygulanır. Kemoterapi veya radyoterapi sonrasında kalan tümör dokularının çıkarılması için 2. bir ameliyat yapılabilir.
• Evre IV over kanserinde tedavi; Evre 3 ile aynı tedavi uıygulanır.

Bazı over kanserlerinde kanser dokusunun büyümesi için östrojene ihtiyaç olur. Bu şekilde olan kanserlerde hormonal tedavi yukarıdaki tedavilere ek olarak yapılabilir.

Vücudun kanseri yenebilmesi için immün sisteminin (savunma sistemi) güçlü olması gerekir. İmmünoterapi ile vücudun savunma sistemine yardımcı olarak tedaviye katkıda bulunulabilir.

Over kanserinde destekleyici tedavi hastalığın getirdiği ciddi ağrılardan kurtulmak ve yaşam kalitesini arttırmak için yapılır.

Over Kanserinde Yaşam Hızı (survival rate)

Evre 1 de, yumurtalık kanserinde yaşam süresi ve iyileşme en iyi beklenildiği gibi.

Ortalama 5 yıllık yaşam:

• Evre I de ortalama %90 olup evre I a da %94, I b de %92 I c de ise % 85.
• Evre II de 5 yıllık yaşam olasılığı ortalama %70 olup evre II a da %78, II b de %73 iken II c de ise % 57.
• Evre III de 5 yıllık yaşam olasılığı ortalama %39 olup evre III a da %52, III b de %52 iken III c de ise % 39.
• Evre III de 5 yıllık yaşam olasılığı %17.

Over Kanseri Takibi

Over kanseri diğer kanserlerde olduğu gibi oldukça stresli bir süreçtir. Ameliyat, kemoterapi ve radyoterapi sonrası takip iyi planlanmalı. Hastalık evresine ve tedavisine göre sonrasında:

• Takip ve test programı oluşturulmalı
• Tekrar kanser görülme olasılığı (rekürens) için erken teşhis yöntemleri belirlenmeli
• Tedavinin erken ve geç komplikasyonları için tedbirler alınmalı
• Diyet ve egzersiz programı oluşturulmalı
• Psikolojik destek için tedavi planlanmalı